Δύσκολο να υπολογισθούν οι επιπτώσεις από μία έξοδο της ΕλλάδοςΤου Νικου Πρεβελακη*Οι επιπτώσεις μιας εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη είναι δύσκολο να υπολογιστούν. Πολλά εξαρτώνται από το πώς και υπό ποιες συνθήκες θα γινόταν η έξοδος αυτή. Σε συμφωνία με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση ή ακατάστατα; Μεθοδικά και κατά τρόπο ώστε να θωρακίζει τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες από ενδεχόμενο ντόμινο; Πριν ή μετά τις αμερικανικές εκλογές; Με μονομερή διαγραφή ή αναδιάρθρωση του χρέους από την ελληνική κυβέρνηση; Θα συνέχιζε η Ευρωπαϊκή Ενωση να προσφέρει κάποια βοήθεια στο ελληνικό κράτος, ώστε να αποφευχθεί η πολιτική κατάρρευση ή θα άφηνε την Ελλάδα στην τύχη της;Για την Ευρώπη, μια έξοδος της Ελλάδας θα σήμαινε ενδεχομένως απώλεια εμπιστοσύνης στη σταθερότητα του ευρώ, φυγή κεφαλαίων, ίσως και επακόλουθη έξοδο της Πορτογαλίας ή/και της Ιταλίας και διάλυση της Ευρωζώνης. Για να αποφευχθεί το σενάριο αυτό, η Ε. Ε. έχει προσπαθήσει να θωρακίσει τις χώρες του Νότου, αλλά δεν είναι σαφές αν η θωράκιση αυτή είναι επαρκής. Σε πολιτικό επίπεδο, η ευρωπαϊκή ιδέα θα εξασθενούσε, κάτι που θα οδηγούσε σε άνοδο των εθνικισμών και των ακραίων πολιτικών κινημάτων ανά την Ευρώπη. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το ευρώ ήταν πρωτίστως πολιτικό εγχείρημα: το ενιαίο νόμισμα είχε στόχο να ενισχύσει τη διαδικασία πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης.Από την άλλη, ένα επιχείρημα που ακούγεται κατά καιρούς είναι ότι η έξοδος της Ελλάδας θα μπορούσε να ωφελήσει το ευρώ και την Ε. Ε. Το επιχείρημα έχει ως εξής: αν η Ελλάδα αποχωρούσε, η απελπιστική κατάσταση στην οποία θα περιερχόταν θα λειτουργούσε ως ισχυρή προειδοποίηση στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ιταλία, ώστε να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις της Ε. Ε. για δημοσιονομικό έλεγχο και διαρθρωτικές αλλαγές. Η συμμόρφωση αυτή, σε συνδυασμό με την αύξηση του κινδύνου διάλυσης του ευρώ, θα πίεζε τη Γερμανία να δεχθεί μεγαλύτερη οικονομική στήριξη στις χώρες αυτές κάτι που αυτήν τη στιγμή μοιάζει δύσκολο. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα θυσιαζόταν στον βωμό της ευρωπαϊκής ενοποίησης.Για την Αμερική, οι οικονομικές συνέπειες μιας ελληνικής εξόδου θα ήταν ενδεχομένως λιγότερο σοβαρές, αλλά όχι αμελητέες. Οι ΗΠΑ θα έβλεπαν τις εξαγωγές τους να περιορίζονται, καθώς θα μειωνόταν η ζήτηση από την Ε. Ε., ενώ το δολάριο θα ανέβαινε βραχυπρόθεσμα, ως νόμισμακαταφύγιο, όπως το 2008. Πολιτικά, μια σοβαρή κρίση στην Ευρώπη τους προσεχείς μήνες θα επηρέαζε ενδεχομένως τις αμερικανικές εκλογές. Ακόμα και μια μικρή επιδείνωση των οικονομικών δεικτών της αμερικανικής οικονομίας θα ενίσχυε τον Ρόμνεϊ έναντι του Ομπάμα, με συνέπειες τόσο στην οικονομική όσο και στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Αλλωστε, την κρίση στο ευρώ χρησιμοποιούν πολλοί Ρεπουμπλικανοί για να υποστηρίξουν ότι το «ευρωπαϊκό» κοινωνικό κράτος δεν λειτουργεί. Φυσικά, πολλοί αντίπαλοί τους επιχειρηματολογούν ότι, αντιθέτως, τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης οφείλονται στην πολιτική λιτότητας που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια.Μια έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα μπορούσε επίσης να έχει συνέπειες στη διεθνή ασφάλεια, αφού ένα χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος θα είχε μεγάλη δυσκολία να ελέγξει εγκληματικά ή/και τρομοκρατικά κυκλώματα. Η εγγύτητα της Ελλάδας με τη ΝΑ Μεσόγειο θα καθιστούσε τους κινδύνους αυτούς δυνάμει σοβαρούς, όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για χώρες όπως το Ισραήλ και η Αμερική.Για τη Ρωσία, μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα μπορούσε να έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως η Ρωσία θα μπορούσε να έχει έως και 2% συρρίκνωση της οικονομίας της, φυγή κεφαλαίων ύψους 95 δισ. δολαρίων, και επακόλουθη πολιτική κρίση. Από την άλλη, έξοδος της Ελλάδας θα σήμαινε ενδεχομένως μια ευκαιρία για τη Ρωσία: ένα υποτιμημένο ελληνικό νόμισμα θα της έδινε την ευκαιρία να βοηθήσει την Ελλάδα σχετικά φθηνά και να αποκτήσει κατ αυτό τον τρόπο έλεγχο στην περιοχή, αντισταθμίζοντας τη μειωμένη επιρροή της στη Μέση Ανατολή. Είναι κάτι που έχει κατά καιρούς συζητηθεί με κάποια ανησυχία στους κόλπους της Ε. Ε., ειδικά στη Γερμανία.Ανάλογη είναι η κατάσταση στην Κίνα, η οποία θα κλονιζόταν επίσης, αν και λιγότερο, αφού η οικονομία της εξαρτάται εν μέρει από εξαγωγές προς την Ευρώπη. Από την άλλη, μια εξασθενημένη Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει σχετικά εύκολη οικονομική βάση για την Κίνα.* Ο κ. Ν. Πρεβελάκης διδάσκει πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία στο Harvard University και είναι associate director στο Institute of the Advancement of the Social Sciences στο Boston University, όπου διδάσκει διεθνείς σχέσεις.ΣXETIKA ΘEMATA